Τιμούμε σήμερα την μνήμη του Εθνάρχη Μακαρίου, «του μεγαλύτερου γιού που γέννησε η Κύπρος, ύστερα από κυοφορία αιώνων».

Η τήρηση της μνήμης του Εθνάρχη Μακαρίου αποτελεί για τον Ελληνισμό της Κύπρου, μια βιολογική ανάγκη.  Συνιστά βασικό στοιχείο για τη φυσική και εθνική του επιβίωση.

Εν ζωή υπήρξε η ενσάρκωση των αρετών του Ελληνισμού. 

Με τον θάνατο του, αυτές ακριβώς τις αρετές μας κληροδότησε. 

Ο Μακάριος είναι η ρίζα που κρατά και συντηρεί το παρόν με το μέλλον.  Μέσα στον καθένα μας ζει ένα κομμάτι από τον Μακάριο.

Ένα κομμάτι που θα ζει πάντα μέσα στους Έλληνες, σ’ αυτούς που έζησαν και βίωσαν την μεγαλειώδη πορεία του και σ’ αυτούς που δεν γεννήθηκαν ακόμη, στις επάλληλες γενιές που θα’ ρχονται και θα μαθαίνουν τον Μακάριο μέσα από τα εγχειρίδια της Ιστορίας, αλλά και μέσα από τις διηγήσεις και τους θρύλους.

Φίλες και φίλοι,

Όταν καλείσαι να μιλήσεις για τον Μακάριο, βρίσκεσαι μπροστά στο δίλημμα: τι να πεις και τι να παραλείψεις από το τόσο πλούσιο και πολυποίκιλο έργο του ανθρώπου που υπήρξε ένα κράμα περηφάνειας, αξιοπρέπειας, ταπεινοφροσύνης και βαθιάς αγάπης;

Στον Μακάριο συνυπήρχε ένας σπάνιος και ιδιότυπος συνδυασμός ιδιοτήτων, που φαίνονταν ασύμβατες μεταξύ τους:

• Ήταν μεγαλοπρεπής και ταυτόχρονα απλός…
• Απρόσιτος και οικείος…
• Ευέλικτος και ασυμβίβαστος…
• Ιδεαλιστής και πραγματιστής.

Όπως προσφυώς λέχθηκε, «ο Κύπριος Εθνάρχης συνδύαζε την ψυχρή λογική με την θέρμη μιας αντάρτικης ψυχής».

Ο Μακάριος υπήρξε μια χαρισματική φύση, ξεχωριστή μορφή, απαστράπτουσα προσωπικότητα.

Θα προσπαθήσω να δικαιολογήσω τον χαρακτηρισμό του χαρισματικού, παρουσιάζοντας πτυχές της ανεπανάληπτης προσωπικότητας του. 

Τον προόριζαν για βοσκό.

Η μοίρα τον ήθελε μπροστάρη, μαχητή και Ηγέτη. 

Του έδειξε τον δρόμο κι αυτός τον διάβηκε απνευστί.

Η οικουμενική μορφή του αποτελεί την ταυτότητα και το όνομα του τόπου του.

Γιατί η Οικουμένη γνώρισε τον Μακάριο πριν γνωρίσει την Κύπρο.

Και γνώρισε την Κύπρο από τον Μακάριο. 

Φαινόμενο πρωτόφαντο στην ιστορία του κόσμου.

Γεννημένος στο ζώδιο ενός βασιλιά, του Λιονταριού, ο γιός του Χριστόδουλου, του ταπεινού βοσκού της Παναγιάς, έζησε και πέθανε με το βασικό βασιλικό χαρακτηριστικό, όχι αυτών που γεννιούνται βασιλιάδες, αλλά αυτών που είναι – έστω κι αν γεννήθηκαν βοσκοί: Τη βασιλική αξιοπρέπεια. 

«Προπαντός αξιοπρέπεια», ήταν η προσφιλής του φράση.  Και την ανήγαγε σε ύψιστο αγαθό.

Η αξιοπρέπεια του Μακαρίου δεν ήταν επίφαση.  Ήταν ουσία εσωτερική.  Και σαν τέτοια περιέκλειε μέσα της όλες τις ανθρώπινες αρετές: την φιλαλληλία, την ηθική συνείδηση, το έλεος, την αισθητική τελειότητα, τον ανθρωπισμό, την επιείκεια, την ελευθερία – κυρίως αυτή.

Αυτή την αξιοπρέπεια δεν την παραμέρισε ποτέ!

Ούτε για ένα λεπτό.  Ούτε για ένα δευτερόλεπτο. 

Ούτε κι όταν στις 15 Ιουλίου 1974, που κάτω από τον ορυμαγδό των κανονιοβολισμών, έπρεπε να εγκαταλείψει το Προεδρικό. 

Κυνηγημένος από τους μανιασμένους άφρονες, αρνιόταν να ενδώσει στις προτροπές της φρουράς του. 

– «Τρέξτε Μακαριώτατε…»

-«Είδατε ποτέ σας Αρχιεπίσκοπο να τρέχει»;…

Προπαντός αξιοπρέπεια!

Τίποτε δεν τον έκανε να συμβιβαστεί με την έννοια της απόλυτης αξιοπρέπειας.

Ούτε η «σκιά θανάτου» με την οποία βρισκόταν σε καθημερινή συνομιλία, αφού τον θάνατο του είχε αποστομώσει σαν απειλή.

Δολοφονικές απόπειρες, βομβιστικές επιθέσεις, υπονομεύσεις, επιβουλές, συνωμοσίες, πραξικοπήματα, τίποτε δεν τον άγγιξε.

Η μοίρα είχε ορίσει αλλού το τέρμα. 

Φίλες και φίλοι

Ο Άνθρωπος Μακάριος υπήρξε αναμφισβήτητα μια ανεπανάληπτη μορφή.  Αλλά και ως ηγέτης, ως εμπνευστής του Εθνικοαπελευθερωτικού Αγώνα και σαν αρχιτέκτονας της Πολιτείας μας, ήδη τον έκρινε η ιστορία.  

Όπως ήδη τον έκρινε και τον καταξίωσε ο Λαός του και του έστησε αχειροποίητο μνημείο αγάπης και σεβασμού στην ψυχή και στην καρδιά του.

Αντλούσε ο Μακάριος από τους παλμούς του λαού, τους πόθους, τις ελπίδες, τους οραματισμούς του, για να τους μετουσιώσει σε αποφάσεις πολιτικής και να τους προεκβάλει ως ολοκληρωμένο βίωμα, ως συγκεκριμένη μορφή δράσης και ως λάβαρο αγώνα. 

Σήμερα ο Ελληνισμός της Κύπρου κινδυνεύει όσο ποτέ άλλοτε και καλούμαστε να πάρουμε αποφάσεις που θα καθορίσουν το μέλλον μας.  Όχι μόνο της δικής μας γενιάς, αλλά και των γενιών που έρχονται.

Σήμερα καλούμαστε να πάρουμε αποφάσεις από τις οποίες θα εξαρτηθεί η Εθνική και φυσική επιβίωση του Ελληνισμού στην Κύπρο. 

Πολλοί, πολύ συχνά, μιλούν με ειρωνεία για τις λεγόμενες «υποθήκες του Μακαρίου».

Όμως, μια και μοναδική, μια και υπέρτατη ήταν η υποθήκη Μακαρίου. 

«Να κάνουμε το καθετί που  είναι αναγκαίο και τίποτα να μην παραλείψουμε, να καταβάλουμε το κάθε τίμημα, να υποστούμε την οποιαδήποτε θυσία, να αγωνιστούμε με κάθε μέσο, να αντιμετωπίσουμε τον κάθε επιβολέα, να αγωνιστούμε και να μην λυγήσουμε μέχρι να διασφαλίσουμε την φυσική και εθνική επιβίωση του Ελληνισμού στην Κύπρο».

Αυτή η υπέρτατη και ύψιστη υποθήκη είναι το απαύγασμα της συνείδησης που είχε ο Μακάριος έναντι της Ιστορίας και του Έθνους. 

Αυτή την υποθήκη ηγέτες και Λαός έχουμε χρέος να τηρήσουμε και να εκπληρώσουμε και να τιμήσουμε.  Αυτό είναι το χρέος που υπαγορεύει η μνήμη του Μακάριου, αλλά και η οφειλή μας έναντι των Ελληνικών γενιών που πέρασαν από αυτά τα αιματοβαμμένα χώματα και των γενιών που θα ακολουθήσουν. 

Φίλες και φίλοι

Πριν 43 χρόνια, τις πρωινές ώρες της 3^ης Αυγούστου 1977 πέθανε ο Μακάριος.  Και μαζί του πέθανε ένα κομμάτι από τον καθένα μας.

Σαραντατρία χρόνια από τον θάνατό του, ο Μακάριος εξακολουθεί να αποτελεί σημείο αναφοράς και νοσταλγίας. 

Με το μέτρο του Μακάριου θα μας κρίνει η Ιστορία. 

Γι’ αυτό ας τον θυμόμαστε για να ζήσουμε.